Onderstammen appel …

Er is wat te kiezen

De afgelopen jaren wordt er in de internationale vakliteratuur veel geschreven over de ervaringen met de Geneva onderstammen. Deze onderstammen kenmerken zich door een betere weerbaarheid tegen herinplant problemen, iets meer groei dan M9, geen wortelvelden, niet bacterievuur gevoelig en bovenal een goede productiviteit. Rond de eeuwwisseling heeft op WUR WPR Randwijk een kleine proef gelegen met onder andere deze Geneva onderstammen. De toenmalig onderzoeker Frank Maas beoordeelde deze onderstammen als positief. Helaas is het onderzoek later nooit doorgezet en zijn deze onderstammen in andere landen sneller opgepakt dan in Nederland.

Gelukkig hebben we in 2016 de mogelijkheid gekregen om met de boomkwekers o.a. Van Diepen de draad weer op te pakken en is er materiaal opgezet voor een grote Elstar proef met verschillende onderstammen. Deze proef wordt financieel gedragen door betreffende boomkwekers én deels ook vanuit de supporter bijdragen. Uiteindelijk waren eind 2017 de bomen klaar en konden we in voorjaar 2018 betreffende proef planten.

In de praktijkproef wordt de huidige standaard onderstam M9 – T337 vergeleken met 4 verschillende Geneva onderstammen, B9, Mark en Voinesti 2. De onderstammen staan steeds op 10 centimeter óf op 25 centimeter diep geplant. Dit resulteert in totaal in 18 behandelingen welke in 4 herhalingen staan.

Het tweede groeijaar waren de verschillen tussen de onderstammen spectaculair. In onderstaande tabel staan de producties in het tweede jaar weer gegeven. Deze lag bij de standaard (M9) op ruim 8 kg, wat voor een herinplantsituatie prima is. De diverse G nummers en Mark produceerden echter flink meer, met G11 met poothoogte 25cm met 14,1 kg/boom als absolute koploper.

De metingen van de stamomtrek leverden flinke verschillen op. De groeikracht van de diverse onderstammen is verschillend, waarbij B9 en M9 vergelijkbaar groeiden, Voinesti duidelijk zwakker dan M9 en de Geneva onderstammen en Mark duidelijk harder groeiden. Hierbij is voor G202 aan het einde van het derde groeijaar de conclusie dat deze duidelijk te hard groeien.

Met name G11 en G16 lieten na de goede producties in 2019 toch weer een hele egale goede bloei zien. Op dit moment laat het proefperceel wederom grote verschillen zien in productie. Hierbij lijken G11 en G16 erg goed te scoren, maar komen ook Mark en G41 goed naar voren. Voinesti lijkt onder deze herinplant omstandigheden duidelijk te zwak.

Natuurlijk moet deze proef nog meerdere jaren gevolgd worden. Het lijkt er echter op dat we over enkele jaren niet alleen een keuze maken voor een ras, maar ook voor een onderstam. Bij zwakkere rassen waren we al overtuigd van de toegevoegde waarde van de Geneva onderstammen. Ook bij een sterk ras als Elstar lijkt het voor herinplant gronden een duidelijk betere keuze te zijn. Een opvallende voordeel dat we in deze proef zien, ligt in de gevoeligheid voor muizen. In deze proef was een deel van het perceel aangetast door muizen. Door de bomen aan te trappen en aan te gieten en extra bij te mesten, hebben alle bomen het goed overleefd. Men ziet echter dat de bomen op Geneva onderstammen na de aantasting door muizen, inmiddels weer goed vitaal staan, terwijl de bomen op M9, B9 en Voinesti deels té zwak zijn gebleven na de aantasting door de muizen. De grotere groeikracht geeft dus ook een robuustere boom!

Bomen op Geneva onderstammen zijn duurder. Men krijgt minder onderstammen van een moerbed en ook in de kwekerij is het soms een wat lastiger boom. Daarnaast wordt een licentie gevraagd voor de onderstam. De duidelijk grotere productie die men in deze proef in de eerste jaren ziet, maakt de hogere boomprijs in onze ogen verantwoord.

Wij verwachten dat binnen enkele jaren het aanbod van bomen op G11 en G41 sterk op gang komt.  Wij raden iedere appelteler aan om deze proef goed op te volgen. Ook voor de biologische teelt kan de stap naar Geneva onderstammen een duidelijke verbetering geven.